METAOLAMLARNI HUQUQIY TARTIBGA SOLISH: VIRTUAL DUNYODA YURISDIKSIYA VA INTELLEKTUAL MULKNI HIMOYA QILISH MASALALARI

Saidov Bobur Baxromjonovich

Toshkent davlat yuridik universiteti Kiber huquq kafedrasi oʻqituvchisi

Muallif haqida ma'lumot

Annotatsiya
Tadqiqot metaolamlar (metaverse)ni huquqiy tartibga solish masalalariga bagʻishlangan boʻlib, yurisdiksiya va intellektual mulk huquqlarini himoya qilish masalalariga alohida eʼtibor qaratilgan. Maqolada Oʻzbekiston Respublikasi qonunchiligi hamda xalqaro (Yevropa Ittifoqi, AQSh, Xitoy, Rossiya) tajriba tahlil qilingan. Qiyosiy-huquqiy tahlil asosida muhim boʻshliqlar: virtual obyektlar va raqamli aktivlarning huquqiy maqomi noaniqligi, transchegaraviy virtual aloqalarda vakolatli yurisdiksiyani aniqlashning qiyinligi, raqamli artefaktlarga nisbatan intellektual mulkni himoya qilishning anʼanaviy mexanizmlari samaradorligi cheklangani aniqlandi. Huquqni qoʻllashdagi muammolar virtual dunyolarning oʻziga xos xususiyatlari – ularning global tabiati, ishtirokchilarning nomarkazlashuvi (detsentralizatsiya) va anonimligidan kelib chiqadi, bu esa milliy huquqning hududiy tamoyili va metaolamlarning ekstrerritorial tabiati oʻrtasidagi ziddiyatga olib boradi. Maqolada metaolamlarni samarali tartibga solish uchun asosiy huquqiy tushunchalar va konsepsiyalarni joriy etish, xalqaro xususiy huquq normalarini virtual makonga moslash, raqamli muhitda intellektual mulkni himoya qilish vositalarini modernizatsiya qilish va kiberxavfsizlikning tegishli darajasini taʼminlash kabi Oʻzbekiston qonunchiligini takomillashtirish boʻyicha aniq tavsiyalar taklif etildi. Shuningdek, oʻzini oʻzi tartibga solish va nizolarni muqobil hal etish mexanizmlarini rivojlantirish istiqbollari ham koʻrib chiqildi. Tadqiqot natijalari huquqning asosiy tamoyillari va virtual makonda inson huquqlarini himoya qilishning xalqaro standartlarini saqlab qolgan holda raqamli davrning texnologik tahdidlariga javoban huquqiy tizim taraqqiyoti zarurligini taʼkidlaydi.
Kalit so'zlar
metaolam, virtual dunyolar, yurisdiksiya, intellektual mulk, mualliflik huquqi, tovar belgilari, raqamli aktivlar, NFT, kiberhuquq, kiberxavfsizlik, shaxsiy maʼlumotlar, virtual mulk, Oʻzbekiston qonunchiligi, xalqaro xususiy huquq
Iqtibos uchun
For citation: