Ushbu maqolada Markaziy Osiyo mamlakatlarida korrupsiyaga qarshi tuzilmalarning joriy etilishi va samaradorligi tahlil qilindi, bunda Qozogʻiston, Qirgʻiziston, Tojikiston va Oʻzbekistonga eʼtibor qaratildi. Istanbulning korrupsiyaga qarshi kurash rejasi doirasida korrupsiyaga qarshi islohotlarni monitoring qilish beshinchi bosqichining 2024-yilgi IHTT asosiy hisobotlari asosida korrupsiyaga qarshi kurashning turli jihatlari, jumladan, qonunchilik asoslari, huquqni qoʻllash amaliyoti va xalqaro hamkorlik mexanizmlari tahlil qilindi. Tadqiqot butun mintaqada sezilarli rivojlanish farqlari va davom etayotgan muammolarni ochib beradi. Baʼzi mamlakatlar, xususan, Qozogʻiston statistik shaffoflik va yuqori darajadagi odil sudlovni taʼminlashda ilgarilagan boʻlsa, boshqalari oʻzlarining qonunchilik doiralari va ijro etish imkoniyatlaridagi asosiy muammolar bilan kurashmoqdalar. Umumiy muammolarga maʼmuriy va jinoiy javobgarlikning muammoli ikki vektorli tizimi, korporativ javobgarlikning yetarli boʻlmagan mexanizmlari va aktivlarni qaytarishning zaif tuzilmalari kiradi. Tahlil immunitet tizimlari, xalqaro hamkorlik va murakkab korrupsiya ishlarini jinoiy javobgarlikka tortish kabi sohalardagi alohida muammolarni ochib beradi. Tadqiqotda mintaqaviy hamkorlikni kengaytirish va korrupsiyaga qarshi kurashda standartlashtirilgan yondashuvlar zarurligi, shu bilan birga, milliy asoslarni xalqaro standartlarga, xususan, BMTning korrupsiyaga qarshi konvensiyasiga moslashtirish muhimligi taʼkidlandi. Ushbu keng qamrovli baholash Markaziy Osiyodagi korrupsiyaga qarshi kurashning hozirgi holatini tushunishga yordam beradi va kelajakdagi islohotlar uchun muhim sohalarni belgilaydi. J. Herring, G.M. Gexfenbaum, V.N. Vinokurov, A.V. Nikulenko va boshqalarning oxirgi zaruratda zararni baholashga qaratilgan fikrlari nazariy jihatdan oʻrganildi. Zararni baholash uchun jinoyat huquqi nazariyasida uchraydigan ikki xil tamoyil, yaʼni zaruriyat va mutanosiblik tamoyillari tahlil etildi. Shuningdek, AQSh, Buyuk Britaniya, Germaniya kabi ilgʻor xorijiy davlatlarning tajribasiga murojaat etilgan holda mazkur davlatlarda mavjud sud amaliyoti materiallari tahlil qilingan. Nafaqat milliy va xorijiy olimlarning nazariy qarashlari, balki yuzdan ortiq huquqni muhofaza qiluvchi organ xodimlari oʻrtasida oʻtkazilgan soʻrov natijalari oʻrganilib, yakunda xulosa qilindi. Shu bilan birga, jinoyat qonunchiligimizdagi ayni normalarni takomillashtirishga qaratilgan taklif va tavsiyalar ishlab chiqildi. Oxirgi zarurat normalarini takomillashtirishga qaratilgan nazariy gʻoyalarga “Quad necessitas non habet legem” va “Necessitas vincit legem” tamoyillari asos sifatida olindi.